Podejście holistyczne w pedagogice oznacza kreatywne i wielozmysłowe nauczanie niewielkich grup uczniów, eliminujące klasyczne (analityczne) reguły oceniania studentów oraz rozliczania ich z poczynionych postępów. Nauczanie metodą holistyczną skupia się bardziej na procesie dochodzenia do wiedzy i zdobywania umiejętności niż na samym wyniku tych działań. Metoda holistyczna znajduje coraz więcej zwolenników wśród osób pragnących swobodnie porozumiewać się językiem obcym.
Założenia metody holistycznej
W podejściu holistycznym język traktowany jest jako całość, nie rozdziela się go na poszczególne segmenty, takie jak gramatyka, słownictwo czy prawidłowa wymowa. Metoda holistyczna nie wprowadza pojedynczych słów czy zwrotów, ale bazuje na całych tekstach, zbliżonych do tych, z jakimi uczniowie spotkać się mogą poza salą lekcyjną. Zwolennicy holistycznej metody nauczania negują sens tworzenia sztucznego świata językowego na potrzeby swoich studentów. Chętnie natomiast wprowadzają zewnętrzny świat językowy do klasy, tak, by uczniowie mogli ujrzeć jego prawdziwe oblicze i zmierzyć się z nim w podobnym stopniu, jak w czasie zagranicznych kursów językowych. Chodzi tu o przejście od nauki o języku do nauki języka jako medium komunikacji, przyjrzenie się temu, jak język działa. Aby osiągnąć ten stopień świadomości językowej, należy wejść w głąb języka zamiast myśleć o nim jako rzeczywistości zewnętrznej.
Głównym założeniem holistycznej metody nauki języków obcych jest indywidualne podejście do każdego ucznia jako odrębnej istoty psychofizycznej. Niezwykle istotna jest także atmosfera nauczania – oparta na wzajemnym zrozumieniu i trosce o rozwój osobisty. Bardzo szczególne są tu także metody oceniania oparte na maksymalnie uniwersalnych kryteriach.
Skuteczna nauka języka, zgodnie z założeniami pedagogiki holistycznej, powinna angażować nie tylko intelekt, ale także funkcje emocjonalne oraz zmysły. Stąd też za niezwykle istotne uważa się tu, między innymi: odgrywanie scenek, pokazywanie (na przykład rodzaj kalamburów), kreowanie sytuacji, w których znaczenia języka znajdują odzwierciedlenie w świecie fizycznym.
Zalety i wady holistycznej metody nauczania języków obcych
Zalety:
- wspiera twórcze myślenie
- koncentruje się na komunikacyjnej roli języka
- rezygnuje ze sztywnych książkowych schematów języka na rzecz form przydatnych w życiu codziennym
- poprzez nacisk na znaczenie, a nie na formę, metoda holistyczna zbliża ucznia do procesu naturalnego przyswajania języka
- wymaga stworzenia maksymalnie przyjaznego środowiska nauki, kreowania twórczej współpracy między nauczycielem i uczniem oraz między samymi uczniami
- korzysta z wiedzy psychologicznej na temat mechanizmów uczenia się – mobilizuje do samodzielnej pracy intelektualnej, zachęca do pracy na rzecz samorozwoju
- pozwala na równomierny rozwój wszystkich sprawności językowych
- umożliwia nauczanie języka obcego jako języka drugiego
- przedstawia gotowość do dopasowywania metod nauczania do indywidualnych potrzeb i predyspozycji każdego z uczestników kursu
- wprowadza naukę języka na grunt studiów interdyscyplinarnych
- łączy naukę języka z treningiem motywacyjnym oraz mnemotechniką
Wady:
- nie przygotowuje do testów certyfikujących poziom znajomości języka
- stosunkowo nieliczne grono pedagogów przygotowane jest do nauczania metodą holistyczną
- daje ograniczona możliwość rozpoznania rzeczywistych oczekiwań i predyspozycji uczniów w trybie 2-3 lekcji tygodniowo